Hirudoterapia to naturalna metoda leczenia z wykorzystaniem pijawek (Hirudo medicinalis), znana ludzkości od ponad 2 tysięcy lat. Zabieg polega na przystawieniu specjalnie w tym celu wyhodowanych pijawek medycznych i pobudzeniu naszego organizmu do procesu samoleczenia.
Hirudoterapia została uznana za oficjalną metodę leczniczą w 2005 roku przez Amerykańską Agencję do spraw Żywności Leków.
W wydzielinie produkowanej przez pijawki znajduje się około 100 cennych związków i substancji. Najbardziej znanym produktem pijawek lekarskich jest hirudyna, która jest specyficznym inhibitorem trombinowym, który zatrzymuje naturalny proces krzepnięcia krwi. Ponadto hirudozwiązki wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, stabilizują ciśnienie krwi, upłynniają ją (zmniejszają jej lepkość), spowalniają procesy starzenia się skóry. Utrzymują w dobrym stanie naczynia krwionośne i regulują poziom cukru we krwi. Ponadto mają zdolność rozpuszczania związków wielocukrowych tworzących ścianki przetrwalników wielu mikroorganizmów.
Ponadto żyjąca w symbiozie z pijawką lekarską specyficzna bakteria Aeromonas veronii biotyp sobria produkuje antybiotyki, wykazujące bardzo silne działanie przeciwbakteryjne.
Dzięki szerokiemu zakresowi działania, pijawki skutecznie pomagają w przypadku bardzo wielu, często trudnych do wyleczenia metodą konwencjonalną schorzeń.
Każda pijawka wykorzystywana jest wyłącznie jeden raz. Nie może zostać użyta ponownie, nawet u tego samego pacjenta. Zabieg kończy się w momencie samoistnego odczepienia się pijawki od miejsca przystawienia, co może trwać od kilkunastu minut do 1,5 godziny. Miejsce przystawienia pijawki zależy od dolegliwości pacjenta.
Wskazania do hirudoterapii to między innymi zmiany naczyniowe, zakrzepowe zapalenie żył owrzodzenia, zastój w naczyniach limfatycznych, reumatyzm, zwyrodnienia kości i stawów, zapalenia stawów, choroby dermatologiczne, choroby stomatologiczne (np zapalenie dziąseł i przyzębia), amputacje i replantacje, trudno gojące się rany.
Wskazania do hirudoterapii w weterynarii są takie same jak w przypadku leczenia ludzi, zarówno u małych jak i u dużych zwierząt. Zwierzęta podczas terapii są spokojne i wyciszone. Przed zabiegiem nie stosuje się żadnych substancji znieczulających, ukąszenie pijawki jest odczuwalne tylko na samym początku i można je porównać do ukąszenia mrówki lub muchy. Uczucie to ustaje wraz z wprowadzeniem przez pijawkę do ciała pacjenta substancji znieczulających. Zabieg wykonywany jest w taki sam sposób jak u człowieka i trwa od 30 do 60 minut.
Pijawki przeznaczone do zabiegu są certyfikowane i pochodzą z hodowli laboratoryjnej. Każda pijawka użyta jest tylko jeden raz a następnie zutliyzowana zgodnie z obowiązującymi przepisami.